2 februari 2023
Opiniebijdrage geschreven door Thomas de Groote, oprichter en CEO van River Cleanup
Europa draait plastickraan toe – Ieder jaar belandt er miljoenen tonnen plastic afval afkomstig uit Europa in landen buiten de EU. Daar komt het plastic terecht op een stort of wordt het verbrand, een toxisch proces waarbij giftige stoffen in de natuur vrijkomen. Het Europees Parlement maakt hier nu een einde aan door voor een historisch verbod op de export van plastic afval te stemmen. EU-landen worden voortaan verplicht hun verantwoordelijkheid op te nemen en moeten hun eigen afval verwerken. Een welgekomen stap in de juiste richting, maar de weg is nog lang.
Het Europees Parlement heeft een duidelijk kader geschetst voor een verantwoordelijker, transparanter en beter gehandhaafd afvalexportbeleid. Strengere regels op de export van plastic afval, moeten het milieu en de volksgezondheid beschermen. Met deze exportban wil Europa aanmoedigen om plastics minder, anders en beter te gebruiken, en om meer recyclagefabrieken te bouwen. Ook buiten de EU zal binnenkort een nieuwe, positieve wind blazen: afvalverwerkers in niet-EU landen moeten nu ook de Europese normen volgen. De volgende stap? Ook de 27 lidstaten overtuigen om in de voetsporen te treden van 92.5% van hun Europese parlementsleden. Wordt dus zeker vervolgd.
België als draaischijf
De cijfers liegen er niet om. Volgens de Comtrade-database van de Verenigde Naties2 exporteerden de EU-landen in 2021 iets meer dan 1 miljard kg plastic afval buiten de EU waarvan 65% via Duitsland (284 miljoen kg), Nederland (235 miljoen kg) en België (134 miljoen kg). België exporteert voornamelijk naar Turkije (46,8%), Maleisië (20,3%), Vietnam (17,4%), Indonesië (12,8%) en India (4,2%).
Impact op mens en natuur
Afvalkolonialisme is een harde realiteit voor veel landen over de hele wereld. Ontwikkelde landen exporteren hun plastic afval vaak naar landen met een beperkte recyclingcapaciteit, waardoor deze gemeenschappen extra worden getroffen. In landen als Kameroen, Ghana en Indonesië komen plastics in de natuur terecht via verbranding in open lucht, (illegaal) storten, en eindigen via rivieren in de oceanen. Maar daar stopt het niet... Plastics breken er af tot microplastics en vinden via onze voedselketen de weg terug.
Eerste mijlpaal
Met het exportverbod op plastic afval, leidt Europa de weg naar een innovatievere en meer circulaire economie. Een echte overwinning voor de volgende generaties. Maar voorzichtigheid blijft geboden. Sommige Europese landen en kandidaat-lidstaten van de EU, zoals Albanië, beschikken zelfs niet over de nodige infrastructuur en capaciteit om hun eigen plastic afval te recycleren. We moeten ervoor zorgen dat zij niet de afvalput van Europa worden.
Samen voor een schone wereld
Is het haalbaar voor EU-landen om hun eigen afval te verwerken? Absoluut. Een verandering is mogelijk, mits het optrekken van de recyclagecapaciteit binnen de EU, meer hergebruiken en het duurzamer ontwerpen van producten. Bovendien toont de historische halvering van de export tussen 2017 (1,9 miljard kg) en 2021 (1,0 miljard kg) de haalbaarheid van de ambities aan.
Recycling is een belangrijke stap, maar het is geen wondermiddel voor ons plasticprobleem. Wij als consumenten, als bedrijven en als overheden zullen bewuste keuzes moeten maken om single-use plastic uit ons dagelijks leven te bannen en meer moeite moeten doen om plasticafval integraal in te zamelen en correct te recycleren.