25 maart 2024
River Cleanup haalt 3,5 miljoen kg afval uit rivieren in slechts 5 jaar
25 maart 2024 - Op vijf jaar tijd heeft de Belgische non-profitorganisatie River Cleanup meer dan 3,5 miljoen kilogram afval opgehaald uit en rond rivieren in 100 landen. Maar de strijd is nog niet gestreden. De start-up groeit door naar een scale-up met een nog grotere impact en nieuwe strategie. Voor deze groeifase haalt River Cleanup Tames Rietdijk (ex-directeur The Ocean Cleanup) aan boord.
Het palmares dat River Cleanup op haar vijfde verjaardag kan voorleggen, is indrukwekkend. In 2017 ruimde founder Thomas de Groote tien minuten zwerfvuil op met zijn kinderen. Vervolgens leerde onderzoek¹ hem dat er elke dag 1,3 miljoen kilogram plastic in onze oceanen terechtkomt, terwijl er dagelijks ongeveer 10 miljoen kilogram plastic in de natuur en in onze rivieren belandt. De Groote besloot in 2019 in actie te komen en lokale organisaties en burgers te engageren in zijn nieuwe missie om rivieren overal ter wereld plasticvrij te maken. Zijn eerste actie aan de Rijn was een overdonderend succes. Er volgden opruimacties in landen als Albanië, Oostenrijk, Indonesië, Bulgarije, Cambodja, India, Ierland en Oekraïne waarbij de meest vervuilde rivieren ter wereld werden aangepakt.
Naast het indrukwekkende internationale parcours zit de organisatie ook niet stil in eigen land. Na de dodelijke overstromingen in Wallonië organiseerde River Cleanup als eerste opruimacties aan de Vesder, met uiteindelijk 211 acties in bijna 3 jaar. Tot op de dag van vandaag is de River Cleanup-community nog actief in de regio, waarbij ze na de Vesder nog altijd de Ourthe aan het opruimen is.
Maximale impact door focus op preventieve acties
“Samen met meer dan 250 000 vrijwilligers - onze River Warriors -, sponsors en partners haalden we intussen meer dan 3,5 miljoen kg afval uit rivieren, rivierbeddingen en omliggende terreinen. Ons doel is steeds hetzelfde: plastic afval stoppen voordat het onze oceanen bereikt”, aldus Thomas de Groote. River Cleanup is inmiddels uitgegroeid tot een organisatie met 11 vaste werknemers in België en 30 wereldwijd. Het werd een toonaangevende speler in de strijd tegen plasticvervuiling van rivieren.
De aanpak van de impactorganisatie is even helder als effectief. Rond elke rivier zet het een ecosysteem op met lokale partners. Alles start met het sensibiliseren en informeren van de lokale bevolking via community cleanups en schoolprogramma's. Vervolgens worden structurele oplossingen gegeven om enerzijds minder plastics te gebruiken en anderzijds plastics preventief in te zamelen via smart EcoBins. Al het plastic dat toch nog in de rivier terechtkomt, wordt opgeruimd via handmatige cleanups en door het inzetten van vernieuwende technologie. Zo ontwikkelde River Cleanup hoogtechnologische oplossingen voor permanente afvalverzameling, zoals de River Skimmer, de Smart EcoBin en samen met onderzoeksinstelling VITO zelfs AI-detectie van afval op basis van dronebeelden. Bedrijven, overheden en filantropen zorgen voor de financiering.
Explosieve groei van scale-up
De groeiende plastic soep is dé uitdaging voor de Antwerpse organisatie. Volgens het WWF drijft er nu al 150 miljoen ton plastic in zee en sterven elk jaar 100 miljoen dieren door plastic. Plastic is overal om ons heen. Het valt langzaam uiteen in heel kleine deeltjes of microplastics. Die komen terecht in het water, de lucht, de bodem, maar ook in ons eten en zelfs in ons bloed. "Mensen zijn er vaak van overtuigd dat het plasticprobleem opgelost wordt via recyclage”, zegt de Groote. “Maar slechts een beperkt deel wordt gerecycleerd. In België is dat 61% van alle plastic in de PMD-zak² en wereldwijd slechts³ 15%. Helaas wordt er ook heel veel afval geëxporteerd. De EU-uitvoer van afval naar niet EU-landen bedroeg in 2020 nog 32,7 miljoen ton⁴. Daar vindt het zijn weg naar Afrikaanse en Aziatische ‘recyclers’. Zij dumpen of verbranden het vaak in open lucht, naast waterlopen en oceanen.”
Ook de explosieve groei van de eigen organisatie vraagt om oplossingen. “Momenteel groeien we van start-up naar een scale-up. Deze fase is niet evident. We zoeken financiering om investeringen te doen en cruciale profielen aan te trekken. Daarbij mikken we op een budget van 3 miljoen euro in 2024”, legt Thomas de Groote uit.
“Een deel van het budget zal ons toelaten om het Clean River Model te valideren. Dit model is een totaaloplossing voor plasticvrije rivieren, gebaseerd op drie pijlers: Empower, Prevent en Accelerate. De focus ligt in dit model veel meer op preventie dan op opruimen. Het model wordt momenteel getest in België, Kameroen en Indonesië.”
Directeur van The Ocean Cleanup versterkt Belgische organisatie
Met de aanstelling van Tames Rietdijk als Program Director versterkt River Cleanup zich aanzienlijk. Rietdijk brengt zijn expertise van bij The Ocean Cleanup, het internationale non-profit project met als missie het verwijderen van plastic uit de oceanen, mee. Deze vult hij aan met meer dan 15 jaar ervaring in datagedreven probleemanalyse en prioritering. Rietdijk droeg eerder bij aan de ontwikkeling van een prestatiemeetmethode voor duurzaamheid, die uitgroeide tot de Sustainable Development Performance Indicators van de Verenigde Naties. Hij is eveneens medeoprichter van een handelsplatform voor CO2-emissierechten onder het Kyotoprotocol.
“De energie van de getalenteerde River Cleanup-ploeg inspireert me om helemaal voor mijn passie te gaan: het leven in en rond rivieren verbeteren. Ik ben verheugd om samen met een gretig team vooruitgang te kunnen boeken en de bron van plasticvervuiling aan te pakken. Riviervervuiling is een maatschappelijk probleem dat om gedragsverandering vraagt. ‘Community engagement’ is de sterkte van River Cleanup. Mensen bewust maken van het probleem vormt mee de kern van de oplossing.” - Tames Rietdijk, Program Director van River Cleanup
Ambitie: 1000 meest vervuilde rivieren opruimen
River Cleanup wil een holistische oplossing bieden voor het voorkomen van nieuwe plasticvervuiling, het permanent verwijderen van bestaand afval en het stimuleren van duurzame veranderingen op verschillende niveaus.
River Cleanup wil tegen 2050 de 1000 rivieren plasticvrij maken die 80% van de vervuiling veroorzaken. Via een datagedreven strategie wil het de relevantste rivieren kunnen selecteren. Tegelijkertijd blijft River Cleanup aandringen op echte oplossingen. Het pleit voor statiegeld op flessen en blikjes en gaat de strijd aan tegen wegwerpplastic. Want plastic dat nooit geproduceerd wordt, kan nooit in de natuur terechtkomen.
5 jaar River Cleanup in cijfers
- 3,5 miljoen kg afval opgehaald (waarvan 2,5 miljoen kg plastic)
- Actief in 100 landen
- Meer dan 250.000 vrijwilligers
- Awards:
- 2020: JCI Belgium Ten Outstanding Young Persons Award
- 2022: BORA Award best Campaign World Cleanup Day
- 2022: Belgian Impact Day - Best Pitch
- 2022: Presidential Award - Green Lithuania
- 2023: Cisco Innovation Award - Smart EcoBin
- 2023: GeoSpatial Award Jury + Public
- 2023: Trends Impact Award - Ecology
- 2023: Ready to Invest Award ABN Amro
- 2023: Public Choice Ashoka Impact Program
Over Tames Rietdijk
Tames Rietdijk (57) is sinds 2 januari 2024 Program Director bij River Cleanup. Hij is getrouwd, vader van 2 en woont op een woonboot in Zaandam (Nederland) “Mijn naam betekent ‘rivierbron’ in het Oudgrieks. Ik ben eindelijk op mijn plek beland.” Rietdijk was eerder River Director bij The Ocean Cleanup. Hij verbreedde zijn focus van het meten van prestaties van organisaties naar het meten van de impact van organisaties op het milieu en de maatschappij. Rietdijk houdt van zeilen, martial arts, the Wim Hof Method, lezen en persoonlijke groei.
“Ik kijk met veel enthousiasme naar de toekomst en ben verheugd om Tames te mogen verwelkomen in ons team bij River Cleanup. Samen met hem starten we de volgende fase op. Daarin maken we via het Clean River Model de shift van het zelf opruimen van plastics naar een schaalbaar model met focus op preventie, waarbij iedereen ter wereld zelf een rivier plasticvrij kan maken.” - Thomas de Groote, oprichter en CEO van River Cleanup
Bronnen:
¹ Nature Geoscience - Global mass of buoyant marine plastics dominated by large long-lived debris
² Fost Plus - Activiteitenverslag 2022
³ Verenigde Naties - Beat Plastic Pollution Practical Guide
⁴ Europees Parlement - Plastic afval en recycling in de EU: feiten en cijfers