30 maart 2023
Onderzoek River Cleanup naar bewustzijn en attitude van de Belg m.b.t. plasticvervuiling
- Belgen beschouwen plasticvervuiling als het 2e meest impactvolle milieuprobleem, na luchtverontreiniging
- 1 op 3 Belgen (bij jongeren zelfs 1 op 2 Belgen) denkt dat ze zelf weinig kunnen doen om plasticvervuiling tegen te gaan
- Bijna 1 op 4 Belgen (22%) geeft toe zwerfvuil achter te laten
- 2 op 3 drinkt water uit plastic flessen i.p.v. kraanwater
De Belg is zich bewust van de plasticproblematiek. Zo staan plasticvervuiling (61%) en waterverontreiniging (61%) het vaakst in hun top 3 van belangrijkste milieuproblemen met de grootste impact op onze maatschappij. Enkel luchtverontreiniging (70%) baart de Belgen nog meer zorgen. Toch blijkt dat de meerderheid van de Belgen (68%) de jaarlijkse hoeveelheid plastics die in onze oceanen terechtkomt, nog onderschat.
Heeft de kennis van de Belg rond het thema hier iets mee te maken? Slechts 53% van de Belgen weet in eerste instantie niet of niet goed wat microplastics zijn. Eens ze een goed begrip hebben van de term en de omvang van het probleem, schiet de bezorgdheid de hoogte in. Maar liefst 3 op 4 Belgen zijn ervan overtuigd dat microplastics schadelijk zijn voor hun gezondheid. Dat blijkt uit een grootschalig onderzoek van Ipsos, in opdracht van de Belgische non-profitorganisatie River Cleanup, over de plasticproblematiek en zwerfvuilgedrag bij de Belg. Toch denkt maar 1 op 3 Belgen (en bij jongeren zelfs 1 op 2 Belgen) dat ze zelf niets kunnen doen om plasticvervuiling tegen te gaan. “Dat is een gemiste kans”, vindt Thomas de Groote, CEO en founder van River Cleanup.
Microplastics op je bord
De bezorgdheid van de Belg omtrent microplastics is alleszins terecht. De plasticvervuiling heeft een nieuw hoogtepunt bereikt: volgens nieuw onderzoek* drijven zo’n 170.000 miljard stukjes, waaronder vooral microplastics, aan de oppervlakte van onze oceanen. Microplastics zijn overal! De kleine kunststofdeeltjes worden verspreid door o.a. zwerfvuil, maar komen ook vrij uit kleding, zitten in cosmetica, ontstaan door slijtage van autobanden, en noem maar op.
Hierdoor hebben ze een negatieve impact op mens en milieu. Zo ontwrichten de kleine deeltjes niet alleen onze ecosystemen, maar belanden ze ook in ons lichaam blijkt uit een recente studie** van de Universiteit van Amsterdam. Dat komt omdat microplastics in onze voeding zitten, in ons flessenwater drijven en zelfs in de lucht hangen. De mens verorbert en ademt dagelijks gemiddeld 880 deeltjes microplastic in, die dan hun weg vinden naar ons bloed. We consumeren tot 5 gram microplastics per week, het equivalent van een bankkaart. De ophoping van kunststof kan leiden tot chronische ontstekingen, en zijn de deeltjes klein genoeg, dan kunnen ze diep doordringen in onze weefsels.
Meer dan recyclage alleen
Uit het onderzoek van Ipsos is ook nog gebleken dat 28% van de Belgen op het werk geen PMD sorteert en dat 8% er zelfs helemaal niét sorteert, hoewel er strenge regels gelden rond sorteren van bedrijfsafval. Verder denkt de Belg gemiddeld gezien dat slechts 50% van de PMD-zak gerecycleerd wordt. Volgens de laatste gevalideerde cijfers*** van de IVC, de verantwoordelijke overheidsinstantie voor de doorvoer van afval door België, blijkt dit echter 89,5% te zijn. Zo zien we hoge recyclagewaarden voor ferro-metalen (100%) en aluminium (92,7%), maar toch substantieel lagere recyclage-ratio's voor drankkartons (58,3%) en plastics (46,1%). Hoewel sommigen geloven dat de oplossing voor de plastic crisis ligt in meer recyclage, is dit slechts een deel van de oplossing. De lagere recyclagepercentages voor drankkartons en vooral plastics tonen aan dat we het gebruik van deze materialen moeten verminderen.
Nieuwe gewoontes
Tijdens de studie gaf 22% van de Belgen bovendien toe zwerfvuil achter te laten, met in het bijzonder sigarettenpeuken, kauwgom, plastic verpakkingen en blikjes. Maar ook goed nieuws: ongeveer 3 op 5 Belgen zijn bereid om hun gewoontes aan te passen en hun plasticverbruik te verminderen. Maar het aanpakken van de wegwerpplastics voor eenmalig gebruik, is een gedeelde verantwoordelijkheid, vinden de Belgen. Hoewel 2 op 3 Belgen water in plastic flessen koopt in plaats van leidingwater te drinken, kijkt 77% toch in eerste instantie naar de producenten en supermarkten, en 72% naar de overheid als het gaat over het verminderen van plasticverbruik. Zo’n 59% gelooft dat ze zelf meer kunnen doen.
“Toch geven de cijfers uit het onderzoek hoop. Maar liefst 62% van de Belgen is bereid actief zijn gedrag aan te passen. Bij River Cleanup geloven we in de kracht van individuele verandering, maar wel in combinatie met inspanningen van bedrijven en overheden. De krachten bundelen leidt tot een structurele aanpak van de plasticproblematiek. We’re in this together!”, aldus Thomas de Groote, CEO en founder van River Cleanup.“Als producenten waardige, herbruikbare of vlot recycleerbare alternatieven aan een verantwoorde prijs aanbieden, dan volgt de consument. De consument moet zich bewust zijn van de slagkracht van zijn of haar eigen acties en daden. Op die manier kunnen we allemaal iets doen aan de hoeveelheid microplastics die vrijkomt in de omgeving.”
Plastic verminderen en tot 1200 euro besparen
Belgen zijn kampioen in het drinken van flessenwater. Momenteel drinkt 2 op 3 Belgen water uit plastic flessen. Dit terwijl ons kraanwater van uitstekende kwaliteit is. Flessenwater is niet alleen 300 keer duurder maar zorgt bovendien voor een enorme CO2-uitstoot door productie, bottelen en transport. Een gezin van 4 personen kan tot 1200 euro per jaar besparen door over te stappen op kraanwater. Zo spaart het gezin 30 PMD-zakken aan plastic afval per jaar. Een duidelijke win-win.
Enkele makkelijke tips om thuis en op het werk plasticgebruik te verminderen
- Drink kraanwater i.p.v. flessenwater: geen gezeul én goed voor je portemonnee.
- Kies voor een koffiemachine met losse bonen en vermijd capsules en pads. Gebruik bovendien een herbruikbare koffiebeker of keramieken mok i.p.v. wegwerpbekers.
- Koop zoveel mogelijk in bulk of in grote hoeveelheden en vermijd individuele verpakkingen. Simpelweg plastic verpakkingen vervangen door andere materialen, is niet de oplossing.
- Gebruik wasstrips i.p.v. plastic bidons. Dit zijn kleine, geconcentreerde stukjes wasmiddel die vaak in karton worden geleverd.
- Vermijd het gebruik van plastic flessen voor zeep en shampoo en maak gebruik van blokken zeep of hervulbare alternatieven.
- Vervang je schuursponsjes door een houten afwasborstel, want de groene kant van de meeste sponsjes geeft bij het schrobben microplastics af aan je water.
Meer nuttige tips op river-cleanup.org/nl/weg-met-wegwerp-10-tips-voor-thuis-en-op-het-werk.
Bronnen
*Onderzoek gepubliceerd in PLOS ONE Journal
** Onderzoek gepubliceerd in Environment International
*** https://av21.ivcie.be/kerncijfers/
Over het onderzoek
Het onderzoek werd uitgevoerd door Ipsos, het derde grootste marktonderzoeksbureau ter wereld. Meer dan 1000 Belgen tussen de 16 en 65 jaar, namen deel aan het onderzoek via online interviews, wat resulteerde in een representatieve steekproef. De veldwerkperiode liep van 23 januari tot 27 januari 2023.
Met steun van
